Üretimin her türlüsü takdire şayandır. Üretimi teşvik eden çabalar da bir o kadar önemlidir. Teşvikler, yarışmalar, ödüller, takdir ve teşekkürler bunun için vardır. Patent ve telif hakları da onları garanti altına alır. Eser üretenlerin bu haklarına saygı ise her şeyden önemlidir!
Yarışma düzenleyerek büyük bir saygınlık kazanan kurumlar, yarışmaya katılanların eserlerini tümüyle sahiplendiklerinde eleştiri oklarının hedefi olabiliyorlar.
Aşağıda okuyacağınız öykü yarışmasının da kendisi de adeta bir öyküye dönüşmüş durumda.
Görünenlerden çok görünmeyenlerle ilgilenen ve satır aralarından önemli ipuçları yakalayan değerli okurumuz MY’nin “Akşehir Belediyesi'nden öykülere "el koyma öyküsü" isimli değerlendirmesini gelin önce hep birlikte okuyalım, sonra da Akşehir Belediyesi’nin bu konuda atacağı adımların takipçisi olalım:
”Sayın Abbas Güçlü,
Kitap okuma oranlarının giderek düştüğü, insanların okumayı yazmayı pek de sevmediği günümüzde edebiyatın gelişmesi, yeni yazarların teşvik edilmesi maksadıyla çeşitli belediyeler, kurum / kuruluşlar, dernekler ve sivil toplum örgütleri zaman zaman ödüllü / ödülsüz öykü veya roman yarışmaları düzenliyor. Bu çalışmalar gerçekten takdirliktir.
Fakat bazen yarışmayı düzenleyen kurum öyle garip kurallar koyuyor ki, yazmayı teşvik mi ediyor yoksa teşvik etmek isterken bilerek ya da bilmeden köstek mi oluyor anlamak hayli zor.
Buna tipik bir örnek: Akşehir Belediyesi’nin, Akşehirli tanınmış yazarlarımızdan Tarık Buğra adına düzenlemiş olduğu, halen başvurusu devam eden öykü yarışması. (Akşehir Belediyesi kendi internet sitesinde bu yarışmayı “Türk edebiyatına yeni kalemler kazandıracak yarışma başlıyor!” şeklinde duyurmuş.)(¹)
Akşehir Belediyesi’nin internet sitesindeki yarışma duyurusuna eklediği link ile ulaşılan yarışma şartnamesinin “11. Diğer Hususlar” başlıklı bölümünde aynen şu hükümler yer almaktadır: “Yarışmaya gönderilen öykülerin telif haklarının süresiz, bedelsiz ve koşulsuz olarak yarışmayı düzenleyen Akşehir Belediyesi’ne geçmiş olduğunu, yarışmaya eser gönderen her yarışmacı kabul etmiş sayılır. Dolayısıyla Akşehir Belediyesi, yarışmaya katılan öyküler üzerinde süresiz tasarruf yetkisine sahiptir. Ayrıca yarışmaya katılan öykülerin muhafazası da süresiz ve koşulsuz olarak Akşehir Belediyesi’ne ait olup, yarışmaya katılanlar tarafından geri istenemeyecektir. Yarışmaya katılanlar, şartnamede belirtilen tüm koşulları kabul etmiş sayılır. (¹)(²)
Hani sadece yarışmada dağıtılacak birincilik, ikincilik, üçüncülük ve özel mansiyon ödüllerini almaya hak kazanan öykülerin telif hakları süresiz, bedelsiz ve koşulsuz olarak Akşehir Belediyesi’ne geçecek olsa, bir dereceye kadar anlaşılabilir belki. Ama yarışmaya katılmış fakat ödül kazanamamış ya da gönderdikten sonra bir nedenle yarışmaya katılmaktan vaz geçmiş yazarların öykülerine bu şekilde (en uygun tabirle) el koymak niye? Belki o insanlar öykülerini başka kurum ve kuruluşların düzenleyecekleri yarışmalara da göndermek ya da gelecekte kendi adlarına yayınlayacakları öykü kitabına dahil etmek isteyeceklerdir.
İşin bir başka ilginç yanı da, bu önemli husus internetteki yarışma duyurularının bazılarında yer almıyor.(³) Yani yarışmadan buralardaki duyurular vasıtasıyla haberdar olup öykü gönderen başvuru sahipleri, başvuruyu yaptıkları andan itibaren yarışmayı kazansın veya kazanmasın öykülerinin tüm haklarını Akşehir Belediyesine devretmiş olduklarını bilmiyorlar.
“Türk edebiyatına yeni kalemler kazandırmak” amacıyla düzenlendiği özellikle belirtilen bir öykü yarışmasına "el koyma algısı yaratabilecek" böyle bir kural neden konulur acaba? Akşehir Belediyesinin bu konuda söyleyeceği bir şeyler olsa gerek.
(NOT: Çeşitli kurum/kuruluşlarca sık sık düzenlenen öykü yarışmalarının hiçbirinde, bu denli katı bir şart yer almamaktadır. İstenildiği takdirde, internetten bu örnekler bulunup incelenebilir.)
Selam ve saygılar.
MY
(¹) https://www.aksehir.bel.tr/gundem/tum-duyurular-listesi/kultur-ve-sosyal-isler-mudurlugu-duyurulari/aksehir-belediyesinden-tarik-bugra-oyku-yarismasi
(²) https://www.aksehir.bel.tr/abld_folder/2025/img/08_18_tbsrt/tboy_sartname.pdf
(³) Tarık Buğra Öykü Yarışması – Edebiyat Yarışmaları | Edebiyat Ödülleri
Bakalım ne olacak?
Akşehir Belediyesi’nin eminiz ki yarışmaya katılan eserlere el koyma gibi bir düşüncesi yoktur.
MY’ye de eleştirilerinde abartıya kaçmış diyemeyiz.
Böylesi bağlayıcı kararların katılımcılar üzerinde caydırıcı etki yarattığını da çok iyi bilenlerdeniz.
Televizyonda da yaptığımız bazı yarışmalarda yine onların ürettiği ürünlerin telif hakları için harcanması amacıyla yüzde 5’lik bir pay ayrılması bile büyük bir sıkıntı yaşanmasına neden olmuştu.
Bu yüzden Akşehir Belediyesi’nin bu maddeyi enine boyuna bir kez daha düşünmesinde yarar var…
Değerli Yazarımız Tarık Buğra’ya saygıları ve edebiyatımıza, dilimize katkı sağladıkları için de ayrıca teşekkür ederiz.
Umarız özellikle de çocuklarımıza okumayı sevdirecek çok değerli eserler ortaya çıkar…
