EĞİTİMDE PISA SONUÇLARI

PISA 2018 sonuçları; eğitim ile ilgili son yıllarda yapılan olumsuz değerlendirmeleri, bir nebze de olsa olumluya dönüştürmüş görülüyor. Öyle ki,  2018 yılının Milli Eğitim Bakanlığı müsteşarı, sonuçların açıklanmasından sonra sosyal medya hesaplarında başarıda emeği geçen dönemin bürokratlarına teşekkür ederek, ibrenin olumluya dönmesinde kendi döneminde yapılan çalışmaların göz ardı edilmemesini ifade etti. Peki, PISA 2018 sonuçları gerçekten bazı çevrelerin de belirttiği gibi eğitimde ibrenin olumluya döndüğünün göstergesi mi? Sonuçlar nasıl okunmalı? PISA nedir? PISA sonuçları neyi ifade eder?

PISA, İngilizce karşılığı “Programme for International Student Assessment” olan programın baş harflerinin kısaltması olup, Türkçe açılımı; Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programının adıdır. PISA, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından üçer yıllık dönemler hâlinde, 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazanmış oldukları bilgi ve becerileri değerlendiren bir araştırma projesidir. PISA’nın temel amacı, gençleri daha iyi tanımak; onların öğrenme isteklerini, derslerdeki performanslarını ve öğrenme ortamları ile ilgili tercihlerini daha açık bir biçimde ortaya koymaktır. Peki, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü OECD Nedir? OECD, ekonomik ve sosyal politikayı tartışan ve geliştiren 36 üye ülkenin oluşturduğu bir kuruluştur. OECD'nin İngilizce açılımı ise “Organisation for Economic Co-operation and Development” dir. Kurulduğu zamandan itibaren OECD, üye ülkelerdeki yaşam standardını yükseltmek, dünya ticaretinin genişlemesine katkıda bulunmak ve ekonomik istikrarı desteklemek de dâhil olmak üzere birçok konuyu ele almıştır. OECD, 14 Aralık 1960'da 18 Avrupa ülkesine ek olarak, ABD ve Kanada tarafından kuruldu. Zaman içinde Güney Amerika ve Asya-Pasifik bölgesinden üyeleri kapsayacak şekilde genişledi. OECD, serbest piyasa ekonomilerini destekleyen ülkelerden oluşmaktadır. Türkiye, resmi olarak 2 Ağustos 1961 tarihinde OECD üyesi oldu. OECD'nin merkezi, Paris'teki Château de la Muette'de bulunuyor.

Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (OEEC) 1948 yılında, II. Dünya Savaşının etkileri altında olan Avrupa’nın, Marshall Planı doğrultusunda yeniden yapılandırılması için kurulmuştur. OEEC, 1960’da Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’nın da katılımıyla,   Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) adı altında faaliyetlerini sürdürmeye devam etti. PISA, OECD tarafından ilk olarak, 2000 yılında uygulanmaya başlamıştır. Üçer yıllık dönemler hâlinde uygulanan araştırmaya ülkemiz, ilk kez 2003 yılında katılmıştır.

Bilgiye dayalı küresel ekonomik yarışlar, ülkelerin eğitim sistemlerini yeni gelişmelere göre, yeniden yapılandırmalarını zorunlu kılmıştır. Bu nedenle, ilk ve ortaöğretim kurumlarında da eğitim sistemlerinin bütün boyutlarıyla küresel standartlarda bir yapıya kavuşturması gereksinimi duyulmaktadır.

Eğitim ile ilgili değerlendirmelerde nitelik mi nicelik mi sorunu çok sık tartışılmaktadır. Eğitim ile ilgili nitelik ve nicelik sorunu ile ilgili değerlendirmeler yapılırken elbette ki, nicelikler önemlidir. Ancak daha da önemlisi, nicelikleri doğru okumak ve nitelikleri de nicelik olarak ifade edebilmektir. Eğitim değerlendirmelerinde yapılan en büyük hata; nitelik ve nicelik ilişkisinin doğru kurulamamasıdır.  Eğitim sistemimizde; okul sayıları, derslik sayıları, derslik başına düşen öğrenci sayıları, mezun sayıları, yüksek öğretim kurumu sayısı, yüksek öğretimden mezun öğrenci sayısı gibi niceliklerle eğitimde hedeflere yaklaşmaya çalıştık. Ancak, eğitimde nitelikleri nicelik olarak doğru ölçemediğimiz için,  nitelik değerlendirmelerinde belirtilen hedeflere yaklaşamadık. PISA sonuçlarında da benzer değerlendirmeler yapılmaktadır. PISA sonuçlarında, 2003 yılından 2018 yılında kadar, matematik okuryazarlığı, okuma becerileri, fen okuryazarlığı becerileri ve katılımcı ülke sayısı, Türkiye ortalaması, OECD ortalaması ve Türkiye sıralaması değerlendirildiğinde, en iyi olduğumuz yıl da bile OECD ortalamalarını yakalayamadığımız görülmektedir. PISA sonuçları doğru okunmalıdır. PISA2018 yılı sonuçlarında en başarılı ülkeler; okuma-anlama, fen bilimleri ve matematikten oluşan üç kategorinin ilk sıralarında yine Asya ülkeleri yer aldı. Her üç kategoride de birinci olan Çin'i sırasıyla Singapur ve Makao takip etti.

Matematik okuryazarlığında OECD ortalaması; 2003 yılında 500, Türkiye ortalaması 423, fark: 77, 2006 da fark: 74, 2009 da fark: 51, 2012 de fark: 46, 2015 yılında fark: 70, 2018 yılında ise fark: 37 puan olarak görülmektedir.

Matematik okuryazarlığı ile ilgili yıllara göre sıralama ve OECD ülkeleri ortalamaları dikkate alındığında, 2003 yılından 2018 yılına kadar hiçbir yıl OECD ortalamasını yakalamadığımız görülmektedir. PISA sonuçlarının OECD ortalamasına yaklaşması olarak değerlendirilen 2018 yılında da matematik okuryazarlığı açısından 37 puan ortalamanın altında olduğumuz görülmektedir.

Aşağıda PISA okuma ve anlama becerileri ile ilgili tablo incelendiğinde; Türkiye sıralaması 2018 yılında 78 ülke arasında 40. olup, OECD ortalamasının 33 puan altında kalmıştır.

Fen Bilimleri ile ilgili yukarıda yıllara göre karşılaştırmalı PISA tablosu incelendiğinde, 2018 Türkiye sıralamasının 39. olduğu ve OECD ülkeleri ortalamasından 26 puan altında kalındığı görülmektedir.

Ülkemizin PISA sonuçlarında göstermiş olduğu performansı 2003 yılından 2018 yılına kadar karşılaştırmalı olarak, yukarıda tablolarda sıralanmıştır. Tablolar incelendiğinde görüldüğü gibi PISA sonuçlarında OECD ortalamalarını henüz yakalamış değiliz. Eğitim değerlendirmelerinde elbette ki, uluslararası değerlendirmeleri göz ardı edemeyiz. Küresel ekonomik işbirliği amaçlı kurulmuş bir organizasyonun sunduğu raporları eğitimin tek kurtarıcı reçetesi olarak görmek yanılgısına da düşmemek gerekir. PISA sonuçlarında en başarılı ülkelerin Asya ülkeleri olması da bu gerçeği daha iyi ortaya koymaktadır. Eğitimde başarı için uluslararası sınavlar ve sıralamalar elbette ki dikkate alınmalıdır. Ancak, eğitimde kendi koşullarımızı doğru okuyup, eğitim ile ilgili sorunları doğru analiz edip, başarıya ulaşmak için doğru reçeteler oluşturmamız gerekmektedir.  Geleceği aydınlık, yarınları umut dolu bir nesil için, “ÖNCELİĞİMİZ EĞİTİM”…

Dipnot: Grafikler http://pisa.meb.gov.tr/ adresinden alınmıştır.