Ortaöğretim kurumlarına ve yüksek öğretim kurumlarına geçiş ile ilgili tercihler yaz tatilinde yapılır. Eğitim çalışanlarının nakil işlemleri, yönetici atama ya da yönetici görevlendirmeleri, eğitim öğretim kurumlarının kapanışları, normal ya da ikili eğitime geçiş ile ilgili kararlar yaz tatilinde verilir. Eğitim ile ilgili en hararetli tartışmalar yine yaz tatilinde yapılır. Eğitimle ilgili tartışmalar; eğitimde planlamanın önemini bir kez daha gündeme getirmektedir.
Peki, değişimin değişimini tartıştığımız eğitim sisteminde acaba planlamanın etkisi ve rolü nedir? Eğitimde doğru planlama yapılıyor mu?
Plan, kavram olarak belirli bir amacı gerçekleştirmek için izlenecek yol ve yapılacak işlerin yapılış adımlarını gösteren dokümandır. Planlama kavramı ise geniş anlamıyla; mevcut veriler ve gelecekte olabilecek gelişmeler doğrultusunda belirli amacı gerçekleştirmek için izlenecek yolu gösteren süreçler olarak ifade edilebilir. Planlama kavramı daha dar anlamda ise, "neyin, neden, ne zaman, nasıl, nerede ve kim tarafından yapılacağını önceden kararlaştırma süreci" olarak tanımlanabilir. Eğitimde planlama, yönetim fonksiyonlarının başlangıcını oluşturur. Doğru bir planlama yapılmadığı takdir de eğitim yönetiminin diğer fonksiyonlarının da başarılı olma şansı yoktur. Dünyada eğitim planlaması ile ilgili çalışmalar 1950’li yıllarda başlamıştır. Türkiye’de ise eğitim planlaması çalışmaları 1960’lı yıllarda başlamıştır. 2000’li yılların başında ise stratejik planlama yaklaşımı ile eğitimde iktisadi bir bakış açısı geliştirilmeye çalışılmıştır. Türkiye’de geleneksel olarak eğitim planlamasında; 5 yıllık kalkınma planları, yıllık programlar, hükümet programları ve merkezi hükümet bütçeleri başlıca araçlar olarak kullanılmıştır.
Eğitim planlamasına eşlik eden stratejik planlar ise 2000’li yıllardan sonra kullanılmaya başlandı. Milli Eğitim Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarda stratejik geliştirme birimleri kurulmuştur. Stratejik geliştirme birimlerinde 5 yıllık stratejik planlamalar yapılır. Stratejik plan sonuçlarının uygulanabilirliği konusunda somut veriler olmamakla birlikte kurumlarda yapılan görüşme ve stratejik plan dokümanları incelendiğinde söz konusu planların öneri niteliğinde doküman olmanın ötesinde işlevselliğinin olmadığı görülmektedir. Stratejik planlar; uygulaması doğru yapılan swot analizleriyle işlevsellik gösterebilir. Kurumların güçlü ve zayıf yönleri doğru belirlenmeli; kurumların riskleri, fırsat ve tehditlerinin doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Kurumlarda stratejik plan dokümanları incelendiğinde; planlarda tüm detayların yer aldığı ancak, palanların stratejik amaçları gerçekleştirme boyutları ve uygulanabilirliğinin uyumlu olmadığı görülmektedir.
Etkili ve doğru planlamaların yapılmadığı eğitim sistemlerinde başarının beklenilmesi çok zor. Eğitimde okullaşma oranları, derslik başına düşen öğrenci sayısı, öğretmen sayıları, normal eğitim yapılan okul sayısı, ikili eğitim yapılan okul sayısı, okul çeşitliği gibi birçok konu eğitim planlamasıyla ilgilidir. Beş yıllık kalkınma planları, hükümet programları ve stratejik planlarda; ikili eğitim öğretim yapılan ilk ve ortaöğretim kurumlarının normal eğitime geçişi ile ilgili çalışmalarından söz edilmektedir. Eğitim planlarında belirtilen normal eğitime geçiş ile ilgili düzenlemeler için alt yapı çalışmaları gerekmektedir. İl Milli Eğitim Müdürlükleri normal eğitime geçmek için ikili eğitim yapılan okulları ayırmaktadır. Ancak son günlerde ilkokul ve ortaokulu bir arada olan okulların normal eğitime geçişi ile ilgili İl Milli Eğitim Müdürlüklerinin aldıkları kararlara; velilerin tepki gösterdikleri ya da kararlara karşı imza kampanyaları düzenledikleri haberleri basında sıkça duyulmaktadır. Yeni okulların mevcut okullarından çok uzak olduğu ve yeni okullarda öğrenci sayılarının dersliklerde 50 kişiyi bulacağı gibi kaygılar ile veliler değişime tepki göstermektedirler. Bu durum eğitimde planlamanın önemini bir kez daha gündeme getirmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı ikili eğitim ile ilgili çalışmaları planlama doğrultusunda, altyapı çalışmalarını tamamlamadan yapmamalıdır. Öğrenci ve velilerin lehine olabilecek bu değişiklikler bile alt yapı uygun olmadan yapıldığı takdirde, veliler tarafından tepkiyle karşılanmaktadır. Liselerde de tam tersi bazı uygulamalar ile ilgili haberler alınmaktadır. Daha önce sınavla öğrenci alan, ancak yeni lise geçiş sistemiyle birlikte; sınavsız okul kapsamına alınan bazı Anadolu Liselerinin yüksek kayıt talebi nedeniyle, normal eğitimden ikili eğitime geçişi ile ilgili kararlar aldıkları görülmektedir.
Eğitim sistemlerinde değişim maliyetlidir. Değişimin değişiminin tartışıldığı eğitim sistemimizde; doğru ve etkili eğitim planlaması çalışmalarının yapılması çok önemlidir. Ülkemizin geleceği güçlü ve planlı eğitim sistemine bağlıdır. Bu nedenle “ÖNCELİĞİMİZ EĞİTİM” demek zorundayız.
