Devlet yapısı içerisinde iki bakanlık adı “milli” ifadesi ile başlanmaktadır. Biri “Milli Eğitim Bakanlığı” diğer ise “Milli Savunma Bakanlığı”dır. Eğitim sistemiyle ilgili tartışmaların ve değişimin sürekli gündemde olması; ister istemez “milli” olması gereken Bakanlığın ve eğitim sisteminin politik tartışmaların merkezini oluşturması, eğitimde yaşanan sorunların da ana eksenini oluşturduğu düşüncesini güçlendirmektedir.
Eğitim sisteminde değişimin en sık yaşandığı alanların başında; kademeler arasındaki geçiş sistemi gelmektedir. Bu sorunun temeli ise eğitimde etkili bir yöneltme sisteminin uygulanmayışından kaynaklanmaktadır. Eğitimde yöneltme sorununa; geleceğe yönelik stratejik bir bakış açısı ve eğitim bilimleri perspektifinde çözüm bulunmadığı takdirde, kademeler arasındaki geçiş kargaşası devam edecektir.
Ortaokuldan liselere geçişteki tercih karmaşası devam etmektedir. Bilindiği gibi ortöğretime geçişte kullanılan TEOG sistemi yerine; LGS olarak tanımlanan yeni model getirilmiş, ortaöğretime geçişte daha önce sınavla öğrenci kaydeden birçok okul sınavsız kayıt sistemiyle öğrencileri kaydetmeye başlamıştı. Yeni sisteme geçiş ile mahalleye en yakın okula kayıt dönemi başlayacaktı. Ancak sistem ifade edildiği gibi işlemedi. Okulların kayıt alanları yeşil, mavi ve kırmızı olarak üç bölgeye ayrılmıştır. Öğrenci velileri yeşil renk kayıt alanında; öğrenci için ikamet adresinin bulunduğu kayıt alanındaki okulu tercih edebiliyor. Mavi renk komşu kayıt alanında; öğrenci için ikamet adresine göre komşu kayıt alanını olarak tanımlanan bölgeyi kapsıyor. Kırmızı renk “Diğer” ise, öğrenci için ikamet adresine göre bulunduğu kayıt alanında ve komşu kayıt alanında olmayan il içindeki diğer kayıt alanları ile il dışındaki kayıt alanlarında bulunan okulları tercih edebiliyor. Yerel yerleştirmede öğrenciler üç okul türü seçebiliyor. Seçebilecekleri okul türleri: Anadolu Lisesi, Meslekî ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi olarak belirlenmiştir. Sisteme göre velilerin beş tercih hakkı var. Ama bu beş tercihin 3’nü kendi kayıt bölgesinden seçmek zorundadır. Aynı şekilde beş tercihin de en fazla 3’ü aynı okul türünden olabilir. Yani beş tercihin tümünü Anadolu ya da meslek lisesi seçemez. Her öğrencinin kendi kayıt alanında 3 Anadolu Lisesi yok. Bazı kentlerde kayıt bölgelerinde hiç Anadolu Lisesi yok. Ama öğrenci komşu kayıt alanına gitmek istediğinde Anadolu Lisesi var. Bu liseyi tercih listesine eklemesi için ancak kendi kayıt alanından 3 okul seçmesiyle mümkündür. Eğer kayıt bölgesinde üç tane Anadolu Lisesi yoksa kendi kayıt alanında ikisini, ya da birini meslek lisesi olarak seçmek zorundadır. Bu durumda da anadolu liseleri dışındaki diğer okul türlerinin kontenjanları fazla olduğu için de bu okullara yerleşmek durumunda kalacaktır. Tercih sistemindeki bu sorun nedeniyle, geçen kayıt döneminde velilerden gelen tepkiler üzerine Anadolu liselerinin kontenjanları artmış, başta İstanbul olmak üzere büyük kentlerdeki bazı Anadolu liseleri ikili eğitime geçmişti. Tercih sistemindeki bu sorun giderilmediği takdirde veliler, öğrencilerini açık lise ya da özel okula göndermek zorunda kalacaklardır.
Peki, yerel yerleştirme nasıl yapılacaktır? Sınavsız öğrenci alan okullara yerleştirme üç kıstasa göre yapılacaktır. Bu kıstaslar; öğrencilerin ikamet adresleri, okul başarı puanları üstünlüğü ve öğrencinin devam-devamsızlık kıstası olarak sıralanmıştır. Öğrencinin 8.sınıftaki özür devamsızlık yapılan gün sayısının azlığı öğrencinin liseye kaydında avantaj olacaktır. Kıstasların eşit olması durumunda öğrencinin 8.sınıftan 6. sınıfa kadar yılsonu başarı puanı üstünlüğüne göre kayıtta öncelik tanınacaktır. Öğrenciler, İkamet adresine göre bulunduğu kayıt alanından okul tercih etmeleri durumunda, aynı okulu tercih eden komşu kayıt alanındaki öğrencilere göre daha avantajlı olacaklardır. İlk merkezi yerleştirmede sınavla ya da yerel tercihlerine yerleşen öğrenci için nakil döneminde yerel yerleştirme tercihi yapmak isterlerse kendi kayıt alanından okul ve okul türü kısıtlaması yok. Ancak, tercihlerine yerleşemeyen öğrenciler için nakil tercihlerinde 3 okuldan 2’sini kendi kayıt alanından seçmek zorunluluğu bulunmaktadır. Öğrenciler nakil tercihlerinde de yapacakları 3 tercihin de en fazla 2’si aynı okul türünden olma zorunluluğu bulunmaktadır. Nakillerde de öğrencilerin okul türü açısından kısıtlama bulunmaktadır. Nakil uygulamasında da herhangi bir liseye yerleşemeyen öğrenciler, sistem tarafından açık liseye otomatik olarak kaydedilmektedir.
Geçtiğimiz yıl uygulamaya konulan yeni lise geçiş sisteminde yaşanan sorunlar; öğrencilerin bireysel farklılıkları, ilgi ve istekleri çok da dikkate alınmadan istemedikleri liselerde okumalarına neden olmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından sistemdeki açıklıklar için süreç işlerken genelge ve üst yazılı emirlerle çözüm üretilmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı kademeler arası geçişte etkili bir yöneltme sistemi geliştirmek yerine; sınav odaklı sistemden vazgeçmemiş, sınavla öğrenci alan okulların sadece sayısını ve türünü değiştirmiştir. Yeni lise geçiş sistemindeki sorunlar; eğitimdeki sorunların katlanarak artmasına, veli ve öğrencilerin beklenti ve umutlarının yok edilmesine neden olmaktadır. Ülkemizin geleceği; çocuklarımızın alacağı nitelikli eğitime bağlıdır. Bu nedenle; geleceğimiz olan çocuklarımızı yarınlara emin adımlarla, umutları dik, gelecekleri aydınlık bir nesil yetiştirmek için “ÖNCELİĞİMİZ EĞİTİM” demek zorundayız.
