Dünyanın önemli rankingleri (THE ve QS), üniversiteleri başarı durumuna göre sıralarken verilerini Scopus adlı veritabanından çeker.
Biz de Scopus’taki bütün verileri masaya yatırıp Türkiye’nin bu büyük veriye olan katkısını analiz ettik. Şu anda 1700’lerden günümüze kadar Scopus’ta 87,9 milyon yayın bulunmaktadır. Az buz bir sayı değil. 87,9 milyon bilimsel çıktı üzerinden sayısız analizler yapılabilir. Biz bugün Türkiye’nin dünyadaki yayın üretiminde nerede olduğunu, bulunduğu yeri beğenip beğenmemeyi tartışacağız.
Sayıları paylaşmadan önce Türkiye’nin bu sıralamada 20. sırada olduğunu söyleyelim. Burada önemli olan Türkiye’yi neye göre kıyaslayacağımızdır. Nesnel verileri biz vermiş olalım, siz de ona göre değerlendirmenizi yapmış olursunuz. Türkiye, sıralamada Belçika, Danimarka, Avusturya, Finlandiya, Norveç, Portekiz, İrlanda gibi bilindik Avrupa ülkelerinin önünde yer alıyor. Bu açıdan baktığımızda iyi bir gelişme olarak değerlendirebiliriz.
Hatta komşu ülkelere göre de kıyaslama yapabiliriz. Yunanistan’dan, Bulgaristan’dan, İran’dan ve Irak’tan fazla yayın yaparak dünyanın bilimsel üretimine katkı sağlamışız.
Peki Türkiye’nin Scopus verilerine göre baktığımızda şimdiye kadar ürettiği yayın sayısı kaçtır dediğimizde 843.919 olduğunu görüyoruz. Bu sayı ile birlikte, yukarıda örneğini verdiğimiz bütün ülkelerin önüne geçmiş oluyor.
Peki Türkiye’nin önünde yer alan ülkelerde durum nedir?
Aşağıdaki tabloya baktığımızda, Türkiye’nin önündeki ülkelerin çoğu, gelişmiş ülkeler kategorisine giriyor. Listenin en tepesinde hepimizin tahmin ettiği üzere ABD yer alıyor. Hemen ardından Çin geliyor; ancak verilerin detayına baktığımızda, Çin’in yakın bir zamanda ABD’yi geçmesi bekleniyor. Son yılları tek tek incelediğimizde örneğin 2022 yılında ABD’de yayın üretimi 442.606 iken, Çin’de bu sayı 613,621’e kadar sıçramış. Çin’in yayın artışı 2021’de de 2020’de de ABD’yi geçmiş. ABD’nin işi zor. Zira birinciliği diğer üç harfliye kaptırmak üzere!
Bu tablonun oluşmasında birçok etmen olsa bile Hindistan’ın rüştünü ispatlayarak, Rusya, Avustralya, İtalya, Hollanda, İsviçre gibi ülkeleri geçmesi, takdire şayan. Hindistan’ın yanı sıra, yayın sayısı 1 milyonu geçmiş olan Polonya’nın da daha üst sıraları zorlaması, onların da bilimsel çalışmalara ne kadar önem verdiğini göstermektedir.
Aşağısıyla yukarısıyla birlikte değerlendirdiğimizde, Türkiye’nin yerinin çok da kötü olmadığını söyleyebiliriz; ancak böylesine bir potansiyele sahip güzel ülkemizin ilk 10’a girmesini çok arzu etmekteyiz. Umarız ilerleyen yıllarda öncelikle 1 milyon seviyesine, sonra da daha üst noktalara çıkarız. Tabii ki bunu yaparken de niceliğin yanı sıra niteliğe de önem vererek etkili bilimsel çıktılara sahip oluruz.
Hep söylerim, ülkeleri yönetenlerin bu listelere ara sıra bakmaları ve komşularıyla savaşacaklarına ya da savaşın arifesinde olacaklarına, bilimsel çalışmalara kafa yormalarını dilerim.
