adscode
adscode

SON ÖĞRETMEN YETİŞTİRME PROGRAMLARI ÜZERİNE

SON ÖĞRETMEN YETİŞTİRME PROGRAMLARI ÜZERİNE
Konuk Yazar
 Babamın okullu olan herkese öğrenmenin ölçütü olarak yönelttiği “ iki sekiz bir dokuz üç yirmi bir otuz kaç eder” sorusu Onun olmadığı ortamlarda aramızda bir espri konusu olurken eğitim sistemimizi özetlemesi açısından da manidar. Öğrenme ve öğretmeyi bilme üzerine endeksleyen yapı ne yazık ki kendini yeniden üreterek sürdürüyor. Televizyonlardaki bilgi yarışmalarından ÖSYM’nin “geçerliliği güvenirliliği yüksek” sınavlarına, liseler arası bilgi yarışmalarından Milli Eğitim Bakanlığının son ABİDE projesine kadar hepsi bilmeyi ölçüyor. Öğretmenin görevi bilmeyi sağlamaktır.
 Öğretmen olduğumdan bu yana öğretmen yetiştiren kurumların öğretim programları epeyce değiştirildi. Hepsinin gerekçesi “çağdaş/günümüz şartlarına uyum” zemininde “reform” olarak belirtildi.
  Güncel olarak tanımlanan yeni öğretmen yetiştirme programları da eğitimi sisteminin ruhuna uygun “bilen” öğretmen yetiştirmeyi hedefliyor. Hâlbuki “öğretmenlik sanattır” sözü herkesçe kabul gören ve işin beceri uygulama boyutunu ön plana çıkaran bir anlayıştır. Bu yazının meramı uygulama ağırlıklı olan öğretmenlik mesleğinin bilmeye dayalı olarak ele alınmasının yanlışlığına dikkat çekmektir.
  Program incelendiğinde önsöz kısmında “Öğretmen eğitiminde önemli bir konu, teori ve uygulama arasındaki dengenin sağlanması, teoriyle uygulamanın bütünleştirilmesidir. Öğretmenin uygulama içinde yetiştirilmesi ve geliştirilmesi, hazırlık eğitimi kadar hatta bundan daha fazla önem taşımaktadır” şeklindeki haklı ifadeye rağmen 60 küsur dersin yalnızca iki veya üçü uygulamalı. Bunlar da Öğretmenlik Uygulaması 1-2 ile Topluma Hizmet Uygulamaları. Programı hazırlayanlar bu eleştiriyi ön görmüş olmalılar ki programın uygulama esaslarında “Derslerin haftalık ders çizelgelerinde uygulama saatine yer verilmemesi, bu derslerde uygulama yapılmayacağı anlamına gelmemekte olup uygulama ders saati/kredisi verilmese de dersin amaçları doğrultusunda öğrenciler, çeşitli ortamlarda (okul, sınıf, çevre, laboratuvar vb.) dersle ilgili gözlem ve uygulama yapmaya teşvik edilmelidir.” deniliyor. Okul ortamına aşina herkes bunun ne anlama geldiğini çok iyi bilir. Bu ifade “ben söylemiştim” mealinde kendini kurtarma cümlesidir.
  Programın giriş kısmında Türkiye’de 1982 yılına kadar Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı okulların bünyesinde olan öğretmen yetiştirme programlarının Üniversitelere devredilmesiyle öğretmen yetiştirme işlevinin yanı sıra eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirmeyle ilgili akademik araştırmalar artarak eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme alanında önemli bir akademik bilgi üretimi sağlandığı belirtiliyor. Öğretmen yetiştiren kurumların YÖK’e devri alanda “bilgi birikimi sağladı” tespiti yerinde ise de oluşan bilgi teoriyi besleyen, doğruluğunu/yanlışlığını ortaya koyan ve çalışma yapana bonus getirdiği bunun pratiğe geçmediği de bir gerçektir. Öğretmenin ihtiyaç duyduğu deneyim, deneyimin paylaşımı, iyi örneklerden haberdar olmasıdır. Yani politik yönelimin sonucu olan eğitim bilimi değil pedagojidir. Onun için biriken bilgiye yenisi eklensin ancak öğretmen yetiştiren kurumların yeniden MEB’e bağlanması ciddi olarak ele alınması ve tartışılması gereken bir konudur. Cümlenin haklılığı için gelinen noktaya ve tarihsel sürece bakılabilir.
    Geçmiş ve güncellendiği iddia edilen programlarda alan dersi, meslek bilgisi ve genel kültür derslerinin birlikte yürütülmesi bir gelenek haline gelmiştir. Alan dersleri alanın birikimini içerdiğinden bu bilginin sunumu/kazandırılması işin sanat kısmı yani meslek bilgisi dersleri ile mümkündür. Alan derslerinin kazandırılıp sonradan meslek bilgisi derslerinin verilmesi daha uygun olacaktır. Genel kültür dersleri alanın popüler konuları şeklinde düzenlenerek, güncel olan konular ilgili öğretim elemanının içini doldurması koşuluyla verilmelidir.
  Programı ilk incelediğimde başka ülke örnekleri mutlaka vardır, diye düşündüm. Çünkü Tanzimat’tan bu yana eğitimle ilgili söylem ve düzenlemelerin inandırıcılığı için diğer ülkelerin (Batı Avrupa ve Amerika) uygulamaları örnek gösterildi. Artık bu yok mu derken olayı Bologna kurtardı. Eğitim bir sosyal alan olarak kültüre özgülüğü ağır basar. Öğretmenin görevi de mevcut kültürü aktarma, geliştirme ve korumadır. Ancak yıllarca yükseköğretim kurumlarında ne yazık ki Batılılaşma uğruna kültürel kodlardan uzak duruldu. Programın amacı da “bize” değil Bolognaya uyumlu hale gelmek olarak alenen ifade edilmiş. Seçmeli ders havuzlarının oluşturulması ile öğretmen adaylarının program dışı etkinlikler olarak daha çok sosyal ve kültürel faaliyetlerine katılabilecekleri dolayısı ile Bologna sürecine uyum sağlandığı belirtiliyor.  Bu topluma mı yoksa Bologna sürecine mi öğretmen yetiştiriyoruz, anlaşılır değil.
   Dönemsel olarak moda olan kavramlarla karşılaşıyoruz. Etik, moral değerler, karakter eğitimi gibi soyut kavramlar günümüzde moda. Ancak bu kavramlar öğretmekten ziyade model olmayla kazandırılır. Programlar ile öğretmen adayının; evrensel, milli ve yerel/bölgesel kültürleri tanıyan; kültürel, etik, ahlaki değerler ve kişilik yönünden rol model olması, teknoloji okur yazarı, araştırmacı öğretmen niteliği kazanmış olarak mezun olması beklendiği ifade ediliyor. Burada iki sorunun cevabı merak konusu. Birincisi “yerel/bölgesel kültürleri” nden kasıt nedir bilmiyorum ama Türkiye deki değişik kültürlerin programda yer almadığı da görünen bir gerçek. İkincisi merkeziyetçi bir yapıda olan eğitim sisteminin öğretmeni merkezin belirlediği davranışları mı kazandırır, öğrenciyi sınavlara mı hazırlar yoksa araştırma mı yapar?
  Programı hazırlayanların nicel verileri sevdiklerini tahmin ediyorum. Türkiye’de 17 bin civarında birleştirilmiş sınıflı okul var. Sınıf öğretmenleri mezun olduklarında bu okullara atandıklarından ve de bu okullarda öğretim düzeni diğer müstakil sınıflardan farklılık arz ettiğinden bu uygulama ile ilgili bilgi sahibi olmaları kaçınılmaz. Ancak sınıf öğretmenliği programında bu ders mevcut değil.
  Öğretmen bilgi aktarır, öğrenci de onu depolar. Zamanı gelince bilgi kontrol edilir. Bilgi aktarma için bazen “reform” yapılır. Bizim tarafa da bunu araştırmak, yazmak düşer. Bonus için.

 Prof. Dr. Sadık Kartal
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

Emoji ile tepki ver!

Bu Haberi Paylaş :

Etiketler :

Benzer Haberler
    0 Yorum
  • Yorumu Gönder
  • Diğer Yorumlar (0)