Vize ambargosu ortadan kalktı, öğrenciler rahat bir nefes aldı

ABD’de, Türk-Amerikan ilişkilerini yürüten düşünce kuruluşu Turkish Heritage Organization (THO) Başkanı Ali Çınar, bu girişimin özellikle eğitim için gidenleri çok sevindirdiğini ve bir daha yaşanmamasını temenni ettiklerini kaydetti.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Türk öğrencilerin eğitim için en çok tercih ettiği ülkelerden biri; ülkeye her yıl 10 bin civarında öğrenci gidiyor. Öğrencilerin yüzde 50’si lisansüstü, yüzde 30’u lisans, yüzde 20’si de dil eğitimi için ABD’yi tercih ediyor. Ancak yaşanan vize krizi nedeniyle bu yıl pek çok öğrenci okuluna zamanında gidemedi; bu nedenle gelecek yıl için de pek çok öğrenci vize alamazsam kaygısıyla rotasını başka ülkelere çevirmişti. Bu ülkeler arasında Kanada ve İngiltere öne çıkıyor. 

ABD’nin Ankara Büyükelçiliği, vize ambargosu devam ederken akademik eğitim veya dil öğrencisi, mesleki veya akademik olmayan eğitim vizeleri, değişim programı için vize başvurularında öncelik tanındığını kaydetmişti. Bu gelişmenin ardından vize ambargosunun tamamen kaldırılması ile yüzler gülmeye başladı ama tekrar aynı kriz yaşanır mı düşüncesi ile kaygılar tam olarak ortadan kalkmadı.

‘İlişkilerin tamamen normalleşmesi lazım” 
Konuyla ilgili görüş aldığımız, ABD’de, Türk-Amerikan ilişkilerini yürüten düşünce kuruluşu Turkish Heritage Organization’ın (THO) Başkanı Ali Çınar da öğrencilerin bu kaygılarının yersiz olmadığını kaydetti. ABD ile yaşanan sorunların 2018’de de devam edeceğini belirten Çınar, öğrencilerin son dakika kararlarıyla vizelerde yine bir sorun çıkar korkusu yaşadıklarını dile getirdi. “Vize ambargosunun herkesi kapsayacak şekilde ortadan kaldırılması diplomatik bir başarıdır. Kaygıları elbette azalttı ama ilişkilerin gergin bir seyir izlemesi ile akıllara tekrar bir kriz olur mu, sorusunu getiriyor. İlişkiler tamamen normalleşmeli ki eğitim, ticaret gibi alanlar uzun vadede zarar görmesin”

Abbas Güçlü, kendisi de eğitim için ABD’ye giden ve 19 yıldır burada yaşayan Çınar ile vize krizinden yola çıkarak, ABD’de eğitim üzerine bir konuştu. Çınar’a Türkiye-ABD ilişkileri açısından 2018’in nasıl bir yıl olacağını sordu:

1 - ABD ile yaşanan vize krizi, ülkeye eğitim için giden öğrencileri nasıl etkiledi?
Vize krizi her sektörde olduğu gibi eğitimi de etkiledi. ABD’ye eğitim amaçlı gelmek isteyenler, okullarına zamanında gidemediler. Randevuya başvuru süresi uzadığı için birçok öğrenci mağdur oldu. ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’nin eğitim için vize başvurularında öncelik tanınacağını açıklaması sevindirici bir haberdi. Vize ambargosunun beklenmedik bir anda tamamen ortadan kalkması daha da sevindirici bir haber oldu. Ancak 2018’de ABD ile olan sorunlar devam edecek gibi görünüyor.

2 - Dolardaki artışın Türk öğrencilerin yurt dışı eğitim tercihlerinde ABD aleyhine bir etkisi oldu mu? 
Aslında olayın iki yanı var. Birincisi ABD’ye giden Türk öğrencilerin ülkedeki eğitim sektörüne katkısı, 400 milyon doların üzerinde. Bu ciddi bir rakam. Birçok üniversite vize krizi nedeniyle Türk öğrencilerden mahrum kalmaya başlamıştı. Doların artması da bu durumda etken oldu. Bu bir gerçek ama zaten dolar kuru uzun zamandır yüksek. Rakamlara baktığımız zaman ortalama 10 bin 500 civarında Türk öğrenci ABD’de okuyor. Ancak vize krizi nedeniyle öğrencilerin İngiltere ve Kanada’ya yöneldiği görülüyor. Türkiye’de okuyan ABD’li öğrencilerin sayısı da düştü. 2014-2015’te 1.889 öğrenci Türkiye’de okuyordu, 2015-2016’da sayı 705’e düştü. Bunun nedeni Ortadoğu’da yaşanan olaylar ve Türkiye’nin ABD’de karalanması diyebiliriz.

3 - Öğrencilerin mezun olduktan sonra ABD’de çalışma olanakları var mı?
11 Eylül sonrası yabancı öğrencilerin iş bulması zorlaştı. Daha sonra çalışma vize kotalarının az tutulması ve şimdi de Başkan Trump’ın göçmenlere yönelik katı tutumu, iş bulmayı zorlaştırdı. O nedenle öğrencilere ABD’de okuduğu dönemde okul kredisi olarak bir staj yapmalarını öneririm veya okul bitiminde tanınan OPT adlı geçici çalışma vizesiyle bir tecrübe edinsinler. Ayrıca ABD’de olan Türk firmaları da iş fırsatları sunabiliyor. 

4 - Öğrenciler, ne gibi sorunlar yaşıyor? Sorunların çözümü için öğrencilere yardım eden Türk kuruluşları var mı? 
Öğrenciler ilk geldiklerinde kültür şoku yaşıyor ve adaptasyon sorunu oluyor. Tabii bu hangi eyalete gittiğinize de bağlı. Birçok eyalette Türk Kültür Dernekleri oluyor ancak çoğu öğrenci dersleriyle meşgul olduğu için etkinliklere katılamıyor. Ama bazı okullarda Türk Öğrenci Dernekleri var; orada aktifler.
THO olarak, eğitim bölümümüzde bazı araştırmalara yer veriyoruz. Türk öğrencilerin sorunu olduğunda yardımcı oluyoruz. Özellikle Work & Travel konusunda ciddi sıkıntılar yaşanmıştı, bu konuda ABD Dışişleri Bakanlığı ile iletişimde kalıp, sıkıntıları paylaştık.

5 - Kurumunuz başka hangi çalışmalar yapıyor?
Merkezi Washington, D.C.’de olan bir düşünce kuruluşuyuz. Güvenlik, ekonomi, insani yardım, eğitim, teknoloji ve enerji alanlarında paneller ve konferanslar yapıyoruz. New York Üniversitesi, George Washington Üniversitesi ile ortak paneller gerçekleştirdik. Akademisyenleri panellerimize davet ediyoruz. ABD kongre ve senatosunda Türkiye konusunda bilgilendirici çalışmalarımız oluyor. Eğitim alanı da önemli bir alan ve mümkün olduğunca gündemimizde tutmaya çalışıyoruz. www.turkheritage.org sitemizde yaptığımız çalışmalarla ilgili detaylı bilgi yer alıyor. 

‘Güven sorunu çözülmeli’

6 - ABD’de çalışmalar yürüten bir düşünce kuruluşu olarak, 2018’de Türkiye-ABD ilişkileri konusunda öngörünüz nedir? 
Türkiye-ABD ilişkilerinde; FETÖ, PKK-YPG, Zarrab Davası, Trump’ın Kudüs kararı, S400, Türkiye’nin Rusya ve İran’a yakınlaşması gibi birçok sorun var. Bu sorunların 2018’de devam edeceği görülüyor. Bu durum karşılıklı güven sorununun çözümüne yönelik adımların öncelikle atılması şartını ortaya koyuyor. İkili ilişki ve diyalog güçlü şekilde yapılmazsa, 2018’de Türkiye, ABD ilişkilerindeki sıkıntı daha da artacaktır. Bunu kesinlikle istemiyoruz. NATO müttefiki iki ülkenin bölgede barış ve istikrarı sağlayıcı ortak adımlar atması, Türkiye’nin haklı beklentilerinin yerine getirilmesi önemli.

7- Olası bir siyasi krizde yine bir vize krizi yaşanır mı?
ABD’nin toplumunda tepki çekeceği vize başvurusunu dondurma veya kısıtlama yapacağını bundan sonra düşünmüyoruz zira her iki toplama da zararı oldu..
İstemesekte yeni kriz yaşanırsa, nota verme veya yaptırımlar tarzında bir uygulama yapabilirler tabi yapılırsa Türkiye’de buna benzer bir karşı tepki verebilir