Boğaziçi Üniversitesi Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Engin Ader, Psikoloji Bölümü’nden Dr. İnci Ayhan ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Doç. Dr. Emre Uğur Ekim 2021’de başladıkları Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında Sanal Gerçeklik Laboratuvarı’nı (BUVIAR) kurdu. Alanda öne çıkan çalışmaların yapılması hedeflenen BUVIAR’ın aynı zamanda VR teknolojilerine ilgi duyan lisans ve lisansüstü öğrencileri için de yeni imkânlar sunması hedefleniyor.
“Laboratuvarı kurmanın vakti çoktan gelmişti”
Burada elde edilen verilerle orijinal bilişsel modeller oluşturmayı hedeflediklerini de belirten Doç. Dr. Engin Ader, BUVIAR’da yapılacak çalışmaları şöyle anlatıyor: “Bundan yaklaşık 1,5 sene önce uluslararası bir proje daveti aldığımda fikrin temelleri atılmaya başlandı. Öğretmen adaylarının sanal gerçeklik ortamındaki öğrenme deneyimlerini inceleyen bir projeydi bu. Zaten bir süredir kafamda Öğrenme Bilimleri doktora programı çerçevesinde sanal ve artırılmış gerçeklik ile öğrenme deneyimlerine odaklanabileceğimiz bir araştırma laboratuvarı kurma fikri vardı. Sanal gerçeklik birçok disiplinden araştırmacının çalıştığı bir alan olduğu için üniversitemizde sanal gerçeklik araştırması yapan akademisyenlerin izini sürmeye karar verdim. Psikoloji Bölümü’nden Dr. İnci Ayhan ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Doç. Dr. Emre Uğur ile yaptığımız toplantılardan sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde bir sanal gerçeklik laboratuvarı kurmanın zamanının çoktan geldiğini fark edip harekete geçtik.”
“Eş zamanlı farklı çalışmalar yapılacak”
Toplantılar sonrasında üniversitede disiplinler arası bir Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) başvurusu yapmaya ve bu fonu kullanarak bir sanal gerçeklik laboratuvarı kurmaya karar verdiklerini aktaran Ader “Başvuru için hazırladığımız projede üçümüzün ikili gruplar hâlinde yürüteceği üç çalışma var. Mart 2021’de başvurumuzu yaptık ve projemiz kabul edilerek ekimde aktif oldu. Kuzey Kampüs’te laboratuvar olarak kullanmaya uygun, yaklaşık 25 metrekarelik bir oda tahsis edildi. Projede yazdığımız cihaz alımlarını da yılın son aylarında gerçekleştirdik. Çalışmalara başladık. Laboratuvarda eş zamanlı olarak farklı çalışmalar yürüyecek. Böylece mekân ve ekipmandan maksimum verimi de almış olacağız. Bir yandan da bilinirliğimizi artırmak ve genç araştırmacıları bu alana çekmek için plan yapıyoruz. Web sayfamızı oluşturuyoruz. Bir de laboratuvarımız için logo yarışması başlattık ve üniversitede çağrı yaptık” diye konuştu.
“Çalışarak büyümeyi planlıyoruz”
Genç bir ekibe sahip olduklarını kaydeden Ader, “Bizim dışımızda BAP projemizin, eğitim teknolojileri alanında yüksek lisans eğitimini sürdüren tam zamanlı bir asistanı var. Yine Bilişsel Bilim ve Psikoloji yüksek lisans programlarından çalışmalarda yer alacak öğrencilerimiz var. Bilgisayar Mühendisliği’nden de son sınıfta bitirme projelerinde sanal gerçeklik çalışacak öğrenciler var. Zaten ilk duyurularımızdan hemen sonra hem üniversite içinden hem de farklı üniversitelerden bu alana ilgi duyan öğrenciler de bizimle irtibata geçmeye başladılar. Biz de bir yandan farklı proje fikirleri üzerinde çalışıyoruz. Yeni projeler laboratuvara yeni ekiplerin de gelmesini sağlayabilir. Çalışarak büyümeyi planlıyoruz” ifadelerini kullandı.
“Orijinal bilişsel modeller oluşturmayı hedefliyoruz”
Ader ayrıca şunları söyledi: “BUVIAR’da farklı birçok çalışma yürütülecek. Ben özellikle öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının sanal gerçeklik ortamındaki öğrenme ve bu esnadaki planlama, izleme, kontrol ve değerlendirme süreçlerini inceleyeceğim. Bunu yaparken birçok kaynaktan veri toplama hedefim var. Kişilerin deneyimlerini incelerken hareketlerini, seslendirdikleri düşüncelerini, bakışlarının odaklandığı noktaları, kalp atışı, terleme gibi fizyolojik değişkenlerini uygun yöntemlerle bir araya getirerek öğrenme süreçlerini daha iyi anlamak ve elbette sonrasında buna uygun ortam ve deneyim tasarımı yapmak gibi hedeflerim var. Bilişsel bilimler çalışmalarımızda insanların farklı bilişsel fonksiyonlarını, insanlara sanal gerçeklik ortamında farklı vücutlar vererek ya da görsel algı şeklini değiştirerek incelemeyi planlıyoruz. Ayrıca sanal gerçeklik teknolojisinin, öğretmen adaylarının planlama, izleme, kontrol ve değerlendirme süreçlerine dayalı öğrenmesini incelemek için kullanılmasını da hedefliyoruz. Sanal gerçeklik deneylerimiz sırasında insandan elde ettiğimiz veriyi, son teknoloji yapay zekâ ve makine öğrenme metotları ile işleyerek orijinal bilişsel modeller elde etmeyi planlıyoruz. Bu modelleri eğitim ve insan-robot etkileşimi gibi alanlarda kullanmayı hedefliyoruz. Matematik eğitimi ve öğrenme bilimleri alanlarında çalışan bir akademisyen olarak teknolojinin bizi getirdiği ve ileride götüreceği bağlamlarda ve uygun araçlarla “öğrenme” üzerine çalışırken laboratuvarımızın büyük katkı sağlayacağını düşünüyorum. Öğretmen eğitiminde sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik giderek daha fazla yer bulacak ve öğretmenlerin gelişimini zenginleştirecek. Bunun yanında araştırma ve geliştirme açısından da BUVIAR, üniversitemizin tüm bileşenlerine zengin imkânlar sağlayacak. Şu anda daha başlangıç evresindeyiz. Hem ekipman hem de yöntemsel olarak araştırmalarımızın gelişeceğini düşünüyorum. Ayrıca bu şekilde bir laboratuvar çatısı altında bir araya gelmek, farklı alanlardan hocalarımızın iş birliği yapması için de fırsatlar sunacak.”
