Andaç Baran Cezayirlioğlu (andac@ovygo.org)
Yeni bir eğitim öğretim yılına geri sayım başlamış, okullarda kayıt yenileme koşuşturmacası bitmiş, sınav yerleştirmeleri neredeyse tamamlanmışken, okullar mezunlarına veda etmiş yeni öğrencilerini kucaklamaya hazırlanırken özellikle okul yöneticilerinin, özel okul kurucu ve kurucu temsilcilerinin yılın ilk yarısında ajandalarında bulundurması gereken çok önemli bir konu var: uluslararası eğitim. Eğitim yöneticilerinin henüz başlamadılarsa uluslararası eğitim programlarıyla temas kurmaya başlayacakları seminerleri, uluslararası eğitim programlarını kendi okullarında nasıl uygulanabileceği ile ilgili değerlendirmelerin yapılacağı toplantıları ve eğitimin dünyada kendine yeni bir yön çizdiği bu günlerde treni kaçırmadan okullarındaki eğitimi nasıl uluslararasılaştıracaklarını tartıştıkları profesyonel etkinlikleri programlarına eklemeleri gerekiyor. Uluslararası eğitime ülkemizde gün geçtikçe artan bir ilginin varlığı barizken, geçtiğimiz yıl sadece lise öğrenci arasında bile gözlemlediğimiz uluslararası eğitime olan ilginin yoğunluğu, eğitimcilere hangi yönde kendilerini beslemeleri gerektiği konusunda güçlü sinyaller veriyor.
Uluslararası eğitim derken ne kastediyoruz?
Ulusal eğitim politikaları uzun yıllardır siyasi tartışmaların ve ideolojik çatışmalarının gölgesinde şekillenmiş ülkelerde uluslararası eğitim programları, hem nitelik arayan öğrencilerin hem de becerileri tüm dünyada geçerli vatandaşlar yetiştirmek isteyen kurumların önündeki en güçlü alternatif. Türkiye özelinde, yakın geçmişe kadar yaygın olarak politize tartışmalardan uzak kalan ve politik konularda dahi bilimsel anlayışla hareket etme niyetinde olan üniversitelerde karşılaştığımız uluslararası eğitim perspektifleri ise, küreselleşen dünyanın gerekliliklerini de takiben K-12 seviyesindeki eğitim kurumlarında da kendine yer bulmaya ve ulusal programların yanında yer almaya başlamış durumda. Her ne kadar ilkokuldan itibaren uygulanabiliyor olsa da, özellikle ortaöğretim kurumlarımızda uluslararası eğitim uyuglamaları, gün geçtikçe artan bir talebe ve desteğe sahip durumda.
Peki uluslararası eğitim derken ne kastediyoruz? Pek çokları için milli eğitime karşı bir alternatif ve bu sebeple de kültürel bir yabancılaşma aparatı olarak görüldüğü için bilinçsizce eleştirilen, detayları tam olarak bilinmediği için kimi zaman zenofobik reaksiyonlara neden olan uluslararası eğitim programları, aslında bir parçası olan öğrenciye dünya ile birleşik, bütünleşik ve barışık ilişkiler kurma becerisi kazandıran, akademik anlamda niteliği ve başarısı kanıtlanmış, en önemlisi ise kültürel farklılıkları gözeterek şekillendiği için çoğu ulusal müfredata kıyasla daha kapsayıcı programlardan oluşuyor. Öğrenciye öğrenme, tartışma, öğretme, aktarma ve bilgiyi yenileme yetenekleri kazandırmayı hedefleyen uluslararası eğitim programları, sanılanın aksine çoğu kez milli eğitim müfredatının yerine ikame olarak değil milli eğitim müfredatının yanında öğrenciye ekstra gelişim fırsatı olarak sunuluyor. Milli eğitim müfredatının yerine ikame olarak uygulanan uluslararası eğitim programları ise imam hatipler de dahil olmak üzere birçok özel ve resmi kurumda uygulanabilen, programdan mezun öğrencilere güçlü kazanımlar sunan, öğrenciyi gerçek anlamda geleceğe hazır hale getiren ve ulusal müfredatın üstünde donanım gerektirdiği için eş zamanlı uygulanamayan içeriklere sahip. Türkiye’de birçok lisede uygulanan uluslararası programlar 2019 yılında Milli Eğitim Bakanlığımızın yönergesiyle belirlenmiş durumda ve MEB tarafından da uygunluğu verilen söz konusu bu üç uluslararası program tüm dünyada da en çok öğrenciyi bünyesinde toplayan programların başında geliyor.
Advanced Placement
Advanced Placement (AP) Programı, öğrencilere üniversite seviyesinde ders alma ve bu derslerden alınan sınavlarla değerlendirilme fırsatı sunan liselere yönelik bir uluslararası eğitim programıdır. Amerika Birleşik Devletleri kökenli olan program, dünya genelindeki birçok ülkede olduğu gibi 38 farklı derse sahip olan AP programı, ülkemizde de 83 okulda resmi olarak uygulanmaktadır.
AP programının temel amacı, öğrencilere akademik olarak zorlayıcı bir eğitim deneyimi sağlayarak uluslararası bağlamda kıyaslanabilir bir başarı skoruna sahip olmasına olanak tanımaktır. Program, geniş bir yelpazede ders seçenekleri sunar ve öğrencilere ilgi alanlarına göre kişiselleştirilmiş bir öğrenme deneyimi oluşturma imkanı verir. Öğrenciler, üniversitede okumak istedikleri bölüme göre istedikleri sayıda AP dersine katılır ve bu derslerin sınavına girer. Program, ders takibini zorunlu kılmadığı için oldukça esnektir ve programın uygulanmadığı okullarda okuyan öğrenciler dahi AP programının bir parçası olabilirler.
International Baccalaureate
International Baccalaureate (IB) Programı, uluslararası düzeyde kabul görmüş bir eğitim modelidir ve öğrencilere eleştirel düşünme, araştırma yapma ve küresel vatandaşlık becerileri kazandırmayı hedefler. 3 yaş itibariyle (3-12 yaş PYP, 11-16 MYP) eğitim kurumlarında uygulanabilen IB programının son durağı olan IBDP, öğrencilere dünya çapında tanınan bir diploma ve küresel bir bakış açısı kazandırmanın yanı sıra, bireysel ilgi alanlarına ve öğrenme tarzlarına uygun bir öğrenme deneyimi sunar. Program, öğrencilerin sadece akademik değil, aynı zamanda etik değerlere, sürdürülebilirlik anlayışına ve aktif bir vatandaşlık rolüne sahip olmalarını teşvik eder.
16 ila 19 yaş arasındaki öğrencilere yönelik olan IBDP, altı temel konuda (Dil ve Edebiyat, Dil Kazanımı, Birey ve Toplum, Matematik, Sanat ve Fen Bilimleri) geniş bir ders yelpazesi sunar ve öğrencilerin bu alanlarda uzmanlaşmasına olanak tanır. Bu derslerin yanı sıra, teorik becerilerini birleştiren "Theory of Knowledge" (Bilgi Kuramı) ve bağımsız bir araştırma projesi olan "Extended Essay" (Genişletilmiş Deneme) gibi bileşenler de programa dahildir.
IGSCE & A-Level
IGCSE (International General Certificate of Secondary Education) ve A Level (Advanced Level) programları, Cambridge University Press & Assessment tarafından sunulan uluslararası eğitim programlarıdır. Bu programlar tıpkı IB gibi birbirini takiben uygulanır ve öğrencileri nitelikli bir şekilde yüksek öğrenime taşımayı hedefler. 3 yaş itibariyle uygulanabilen Cambridge programlarının lise seviyesinde ise iki bacağı bulunmaktadır.
IGCSE programı, 14-16 yaş arasındaki öğrencilere yönelik tasarlanmış bir içerikten oluşur Türkiye’de genel olarak 9 ve 10. sınıfta uygulanır. Program, geniş bir yelpazede ders seçenekleri sunar ve öğrencilere temel becerileri kazandırırken aynı zamanda ilgi alanlarına yönelmelerine olanak sağlar. Öğrenciler, seçtikleri derslerde sınavlara girerek değerlendirilirken, analitik düşünme, araştırma ve iletişim yeteneklerini geliştirme fırsatı bulur.
A Level programı, 16-19 yaş arası öğrencilere yönelik olarak geliştirilmiştir ve öğrencilerin üniversiteye başlamak için hazır bulunuşlarını ölçmeyi hedefler. Öğrenciler, 11. sınıfın başında ilgi alanlarına göre dersler seçer ve bu derslerde derinlemesine çalışma fırsatı yakalarlar. Program, öğrencilere genellikle 2 yıl süren ve belirli konularda derinlemesine uzmanlaşmayı içeren bir öğrenme deneyimi sunar ve iki yılın sonunda sınava tabi tutar.
IGCSE ve A Level programları, öğrencilere uluslararası düzeyde kabul görmüş sertifikalar kazandırarak üniversite ve kariyer kapılarını açarken bir yandan da uluslararası karşılaştırılabilirlik kazandırır.
Uluslararası Programlara Olan İlgi
Bu programlar özelinde en çok yatırım gerektiren IB programı, Türkiye’de 116 okulda uygulanıyor vebu okulların 74’ü IBDP programı yürütüyor. IB sınavlarına bu sene Türkiye’den 1693 öğrenci girmiş durumda. Bu rakam çok az görünebilir ancak geçen yıl IB sınavlarına giren Türk öğrenci sayısının 453 olduğuna dikkat edildiğinde programa olan talebin ne kadar hızlı arttığı apaçık ortada. Benzer şekilde resmi olarak AP derslerini veren okul sayısı 2021-2022 eğitim öğretim yılında 53, 2022-2023 eğitim öğretim yılında ise 73. 2023-2024’de ise rakamın benzer büyüme rakamlarına sahip bir şekilde 100’ü geçeceğini öngörüyoruz. AP derslerinin verilmesi için illa resmi bir süreç başlatmak gerekmiyor ve birçok etüt merkezi veya yurt dışı eğitim şirketi de dershane mantığıyla AP dersleri veriyor. Durum bu olunca tam istatistiğe ulaşmak mümkün değil ancak Türk öğrencilerin her yıl yaklaşık 30 bin sınava girdiği tahmin ediliyor. Benzer talep ve eğilim IGCSE ve A-Level için de geçerli. Sağlıklı rakamlara açık kaynaklardan ulaşamıyor olsak da yine programı uygulayan okul sayısındaki artış, programa olan talebin öncü göstergelerinden. Okulların Cambridge programını uygulamak için bir dizi denetim ve düzenlemeden geçmesi, ciddi bir laboratuvar yatırımı ve eğitmen eğitimi planlaması yapması gerektiği için AP kadar hızlı bir büyüme gözlemlemek mümkün değil, lakin seçkin okulların birer birer Cambridge müfredatını uygulamaya başlaması, trendin ne yönde olduğunu bizlere gösteriyor.
Eğitim yöneticileri neden uluslararası eğitime önem vermeli?
Özellikle artan eğitim maliyetleri sebebiyle kayıtlarda düşüş yaşayan ancak kendini geleceğe taşımak isteyen okulların radarına girmesi gereken uluslararası programlar, fark yaratmak isteyen özel okulların biran önce üzerinde adım atması gereken konuların başında geliyor. 12 yıllık sarmal bir döngüyle eğitim programlaması yapan kurumların hemen bir uluslararası eğitim hareketi başlatması bunu da tüm kademelerde uygulaması çok rasyonel olmasa da hiç geç kalmadan bu konuda araştırmalara başlamak ve kurum içinde uluslararası eğitim kültürünü oluşturmak için adım atmak elzem görünüyor. Özellikle özel okul öğrencilerinde her geçen yıl gözlemlediğimiz yurt dışı üniversite isteği, artık velilerde de kendini gösterirken kayıt söz konusu olduğunda velilerin dönüp sorguladığı konuların başında geliyor. Okulların kayıt performansına etkisi gün geçtikçe artan uluslararası eğitim programları ise birçok okul için yarınlarda var olmak adına çok ertelemeden ajandada kendine yer bulmalı gibi duruyor.
