Kars'taki 'ucube heykel' yıkılsın mı?
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan' ın 8 Ocak 2011 tarihinde
gerçekleştirdiği Kars gezisi sırasında Cumhuriyet Meydanı'nda yaptığı
ve halka seslendiği konuşmasında; Kars Belediyesi eski Başkanı Naif
Alibeyoğlu'nun yaptırdığı ve Heykel Sanatçısı Mehmet Aksoy'a ait olan
"İnsanlık Anıtı" heykeli ile ilgili olarak dile getirdiği "Kars'taki
Ucube Heykeller yıkılacak" şeklindeki açıklamasını kınıyoruz.
Başbakan'ın konuşmasında belirttiği "İnsanlık Anıt"ı heykelinin
buluduğu bölgedeki türbe ve vakıf eserlerinin varlığının bir "SANAT
YAPITI" nın yok edilmesi için gerekçe olamayacağının altını önemle
çiziyoruz. Sözü edilen türbe ve vakıf eserlerinin varlığı "İnsanlık
Anıtı" heykeli nedeniyle tehlikeye giriyorsa, anıtın yerinin
değiştirilmesi düşünülebilir. Ancak; anıtın yıkılıp/yok edilip, yerine
park yapılacağının açıklanması plastik sanatlara karşı gösterilen
körlüğün, duyarsızlığın ve umursamazlığın ifadesi olabilir.
SANAT YAPITI YOK EDİLEMEZ!
Sebebi ve gerekçesi ne olursa olsun; bir sanatçı tarafından yaratılmış
bir yapıtın yok edilmesi kabul edilemez. Sanat yapıtları içinde
bulundukları toplumları geliştirme fonksiyonlarını da beraberlerinde
taşırlar. Yapıldıkları ve kamusal alanda halka sunuldukları andan
itibaren, birer kültür varlığı kimliğine kavuşurlar. Bu nedenle
herhangi bir otoritenin bir sanat yapıtına yok edici şekildeki
müdahalesinin iyi niyetle karşılanabilir bir tarafı bulunmamaktadır.
Başbakan'ın yapmış olduğu bu açıklamayı ve "UCUBE HEYKEL"
tanımlamasını reddediyoruz. Sanat yapıtlarının sanatçısının
yorumladığı ve kendi içerisinde saklı olan bir estetiğe sahip olduğu
düşünülürse; bir yapıtın kime göre değerli ya da değersiz olduğu son
derece tartışmaya açık bir konudur. Kamusal alanda, halka sunulmuş bir
kültür varlığı söz konusu olduğunda ise bu şekilde öznel bir
değerlendirmenin toplumun gelişimi ve ilerlemesi açısından yanlış
sonuçlar doğuracağı açıktır.
ÇAĞRI
Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği (Aica Türkiye) olarak;
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'dan konuşmasında yapmış olduğu bu
tanımlamadan ve anıtın yıkılması kararından vazgeçmesini talep
ediyoruz. Anıtı meydana getiren Heykel Sanatçısı Mehmet Aksoy'un da
belirrtiği gibi; henüz bitirilmemiş bu sanat yapıtının Kültür
Bakanlığı tarafından ele alınarak sanatçısına tamamlandırılması ve
Mehmet Aksoy'un tanımladığı gibi; insanlığın ve vicdanın simgesi
olarak yerinde ya da uygun olan yeni bir yerde topluma sunulmasını
beklerken; tüm kamuoyunu, basını ve sanat çevrelerini bu konuda
duyarlı ve takipçi olmaya çağırıyoruz.
Erdoğan 'ucube' dediği heykeli yapan isim konuştu!
Başbakan Erdoğan’ın yıkılacağını söylediği ‘İnsanlık Anıtı’na imza atan ünlü heykeltraş Mehmet Aksoy, ‘Başbakan beğenmedi diye yıkın kaldırın diyemez; öyle bir ülkede yaşamıyoruz. Hani demokrasi, hani hukuk’ diye konuştu.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın önceki gün Sarıkamış Şehitleri Töreni için gittiği Kars’ta, heykeltıraş Mehmet Aksoy tarafından yapılan ve henüz tamamlanamayan “İnsanlık Anıtı” heykelini ucube olarak nitelendirmesi tartışma yarattı. Erdoğan, konuşmasında 2008 yılında tamamlanması planlanan fakat yapımı Koruma Kurulu kararı doğrultusunda durdurulan “İnsanlık Anıtı”nın yıkılacağını ve yerine park yapılacağını da açıkladı.
Konuyla ilgili olarak görüştüğümüz heykeltıraş Mehmet Aksoy, Başbakan’ın açıklamasını okuduğunda çok şaşırdığını söyledi: “Niye böyle bir dil kullanılır? Hayret ettim. Küfür gibi bir laf bu. Ve ben bunun karşılığını veremem. Ne olacak peki? Mahkemeye vermeyi düşünüyorum Başbakanı. Benim niyetim onu mahkemeye verip caydırmak, ders vermek değil. Benim meselem o heykelin bitirilmesi. Bitmemiş bir heykelin üstünden konuşuluyor.”
Aksoy, Başbakan’ın dini duyguları kullandığını, heykelin Erdoğan’ın bahsini ettiği gibi Hasan Harakani Hazretleri’nin hemen yanı başında olmadığını dile getirdi:
“İnsanların kafalarında yer etmiş kavramları, yatır, dede gibi, kullanarak konuşuyorlar. Bahsi edildiği gibi bir mesafe yok ortada. Ayrıca heykel SİT alanına yapılmıştır deniliyor. Oysa ki Koruma Kurulu’nun kararıyla SİT alanı olduğu biline biline heykelin yapımına başlanmıştı. Koruma Kurulu onay vermişti. Zaten sit alanına heykel yapılamaz diye bir kanun yok. Daha sonra MHP’liler tekrar Koruma Kurulu’na müracaat edip heykel için durdurma kararı çıkarttılar.”
Aksoy, 30 metre yüksekliğinde ve Ermenistan’dan da görülebilen Türkiye’nin en büyük heykeli “İnsanlık Anıtı”nın barışı simgelediğini dile getirerek “Başbakan, Cumhurbaşkanı Ermenistan’a gidiyor barış için. Ama bir yandan da barış öneren, savaş karşıtı bir anıtı yıkmaya çalışıyor. Hani barış istiyorduk? Başbakan bilgi toplasaydı keşke. Ki Kültür Bakanı’nda bu bilgi var, ona aktarabilirdi” dedi.
“İnsanlık Anıtı”nın yıkılamayacağını vurgulayan Aksoy, şöyle devam etti: “Ben yaptım oldu, ben istemiyorum kaldırın gibi bir tavır ne cumhuriyete ne demokrasiye ne fikir özgürlüğüne yakışır. Hani fikir özgürlüğünü savunuyorduk? Bu heykel yıkılamaz. Öyle kolay değil. Cumhuriyette yaşıyoruz, hukuk var, kanunlar var. Başbakan canı istedi, beğenmedi diye yıkın kaldırın diyemez; öyle bir ülkede yaşamıyoruz. Demokrasi deyip duruyoruz, hani demokrasi, hani hukuk. Nasıl kendinizde bu hakkı görüyorsunuz?”
Davutoğlu da o anıtı istemedi
Bu arada Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu da, İnsanlık Anıtı’nın Kars’ın mimarisine uygun olmadığını söyledi. Davutoğlu, “Kars gerek Selçuklular, gerekse Osmanlı döneminden mimari bir geleneğe sahip. Bu mimari estetik arasında bu anıt mimariyi yansıtmıyor. Kars’ın kültürünü yansıtmamış. Mimari estetiğe uymamış. Mimari dokuya uygun eserler yapmak lazım. Bu kadar zengin bir mimarini arası da iyi durmamış” dedi.
Melih Gökçek’in ‘tükürürüm böyle sanatın içine’ dediği heykeli de Aksoy yapmıştı
Mehmet Aksoy, daha önce de “Periler Ülkesi” adlı eserine hakaret ettiği için Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı Melih Gökçek ile mahkemeye vermişti. Gökçek 1994 yılında “Periler Ülkesi” için ‘tükürürüm böyle sanatın içine demiş ve heykeli parçalatmak için yerinden kaldırtmıştı. Aksoy’un açtığı dava 2002’de sonuçlanmış ve Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesi Melih Gökçek’i Aksoy’a tazminat ödemeye mahkum etmiş ayrıca eserin eski yerine konulmasına karar vermişti.
Eski Belediye Başkanı: O zaman Ak Partiliydim
CHP’li eski Kars Belediye Başkanı Naif Alibeyoğlu, “Ben bu anıtı yaptırırken AK Parti’nin belediye başkanı idim. O zaman kimse bana ’bu ucubedir’ demedi. Ama ben Başbakan’ın görüşüne saygı duyarım. Ne diyebilirim ki? Herkesin farklı bakışı var. Beni öldürmek isteyen kişinin bile görüşüne saygı duymak lazım. İnsanlık Anıtı’nı, Ermenistan’daki Soykırım Anıtı’na karşılık Kars‘a diktik. Bu anıt iyi ile kötünün mücadelesini temsil edecekti” dedi.
