Türk Eğitim Derneğinin düşünce kuruluşu TEDMEM, “Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler” raporunda 100'den fazla veri tablosu ve grafiği inceleyerek, eğitim sistemimize ilişkin önemli verileri ve bunların uluslararası karşılaştırmalarını bir araya getirdi. Rapor, verilerin değerlendirilmesinin ve anlamlı karşılaştırmaların yanı sıra “mesleki eğitim” konusunu da ayrıca odağına alıyor.
OECD tarafından her yıl yayımlanan ve ülkelerin eğitim sistemlerine ilişkin gidişatı çeşitli göstergeler üzerinden ortaya koyan “Bir Bakışta Eğitim” raporları, eğitim alanında dünyanın en önemli ve güvenilir kaynaklarından biridir. TEDMEM tarafından eğitim sistemimizin niteliğine katkı sunmak üzere hazırlanan “Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler” raporunda ise OECD raporunda yer alan bilgilerin süzgeçten geçirilmesinin yanı sıra Türk eğitim sistemine ilişkin veriler inceleniyor, uluslararası karşılaştırmalar yapılarak çözüm önerileri sunuluyor.
Ana teması “mesleki eğitim” olarak belirlenen “Bir Bakışta Eğitim 2023” raporunda eğitim sistemlerinin değerlendirilmesine yönelik göstergeler eğitim süreçlerinin çıktıları, eğitime erişim, eğitim harcamaları ile öğretmenler, öğrenme ortamları ve okullar olmak üzere dört temel başlık altında inceleniyor.
“Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler” raporunun alt başlıklarından öne çıkanlar şu şekilde:
YETİŞKİNLERİN EĞİTİM DÜZEYİ
- Türkiye'de 25-64 yaş aralığındaki her iki yetişkinden biri en fazla ortaokul mezunudur.
- Türkiye'de lise mezunu dahi olmayan yetişkinlerin oranı %53,3, OECD ülkeleri ortalamasında ise %19,8'dir.
- Yıllar içinde lise mezunu dahi olmayan genç kadınların oranındaki en büyük düşüş Türkiye'de gerçekleşmiştir. 2015 yılında %52,1 olan bu oran 2022 yılında %33,7'ye gerilemiştir.
NE EĞİTİMDE NE İSTİHDAMDA OLAN GENÇLER
- Türkiye'de 18-24 yaş aralığındaki gençlerin %67,1'i eğitimde değildir.
- Türkiye'de 18-24 yaş aralığındaki her üç gençten biri (%33,5) ne eğitimde ne istihdamdadır. OECD ülkeleri ortalamasında bu oran %14,7'dir.
- Türkiye, OECD ülkeleri arasında ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin oranının en yüksek olduğu OECD ülkesidir.
- Bu gençlerin %9,4'ünü işsizler, %24,1'ini ise istihdamda olmadığı halde iş aramayanlar oluşturmaktadır.
- 18-24 yaş aralığındaki kadınların %44,9'u ne eğitimde ne istihdamdadır.
İSTİHDAMA KATILIM
- Türkiye'de her dört yükseköğretim mezunu yetişkinden biri istihdamda değildir.
- Türkiye'de ve OECD ülkeleri genelinde eğitim düzeyi arttıkça istihdam edilen bireylerin oranı da artmaktadır. Ancak Türkiye, hem 25-64 yaş aralığındaki nüfusun tamamı için hem lise mezunları için hem de yükseköğretim mezunları için en düşük istihdam oranına sahip OECD ülkesidir.
- Tüm eğitim seviyeleri için, Türkiye'de kadınların istihdama katılım oranları erkeklere kıyasla oldukça düşüktür.
- Türkiye'de 25-29 yaş aralığındaki genç yetişkinler arasında meslek lisesi mezunlarının istihdamda olma oranı genel lise ve yükseköğretim mezunlarından daha yüksektir.
- 25-34 yaş grubunda en düşük işsizlik oranına sahip grup %10 ile meslek lisesi mezunlarıdır.
EĞİTİME ERİŞİM
- Türkiye'de ilkokul ve ortaokul dönemlerine denk gelen 6-14 yaş arasındaki okullaşma oranı %100'dür. 15-19 yaş aralığındaki okullaşma oranı ise Türkiye'de %71, OECD ülkeleri ortalamasında %84'tür.
- Türkiye'de liseye devam eden öğrencilerin %38'i, OECD ülkeleri ortalamasında %43,6'sı mesleki programlara devam etmektedir.
- Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Lüksemburg, Hollanda, Slovakya, Slovenya ve İsviçre'de bu oran %60'ın üzerindedir.
- Türkiye'de 3 yaş grubu çocuklar için erken çocukluk eğitimine katılım oranı %6,4, OECD ülkeleri ortalamasında ise %72'dir. 4 yaşta %20,1, 5 yaşta ise %67,7 olan bu oranlar OECD ülkeleri ortalamasının oldukça altındadır.
EĞİTİM HARCAMALARI
- Türkiye, tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına en düşük harcama yapan OECD ülkelerinden biridir.
- Tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına yapılan eğitim kurumları harcaması Türkiye'de ortalama 5.352 dolar, OECD ülkeleri ortalamasında ise 12.647 dolardır.
- Türkiye'de GSYH'nin %4,7'si eğitim kurumlarına harcanırken, OECD ülkeleri ortalamasında bu oran %5,1'dir.
- Tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına yapılan harcamaların kişi başına düşen GSYH'ye oranı Türkiye'de %19,1 iken, OECD ülkeleri ortalamasında %27,2'dir.
ÖĞRETİM SÜRELERİ
- Türkiye, ilkokul kademesinde zorunlu öğretim süresi en az olan 4. OECD ülkesidir.
- OECD ülkelerinin çoğunda ilkokul altı yıl sürmektedir ve ortalama toplam zorunlu öğretim süresi 4.561 saattir. Hatta Avustralya, Danimarka, İzlanda ve Norveç'te zorunlu ilkokul kademesi toplam yedi yıldır. Türkiye; Avusturya, Almanya, Macaristan, Litvanya, Polonya ve Slovakya ile birlikte ilkokulun dört yıl sürdüğü yedi ülkeden biridir.
- Türkiye'de yıllık ortalama zorunlu öğretim süreleri ilkokul için 720, ortaokul için 843 saat iken OECD ülkelerinde ilkokul için 805, ortaokul için ise 916 saattir.
ÖĞRETMENLER
- Türkiye'de bir ilkokul öğretmeninin alabileceği en yüksek maaş, mesleğe yeni başlayan bir ilkokul öğretmeninin alacağı maaşın yaklaşık %9 fazlasıdır. OECD ülkeleri ortalamasında ise bir ilkokul öğretmeni en üst kıdeme ulaştığında mesleğe yeni başlayan bir öğretmene kıyasla yaklaşık %70 daha fazla maaş almaktadır.
- Türkiye'deki bir okul müdürünün alabileceği en yüksek maaş OECD ülkeleri ortalamasından düşüktür.
