Yükseköğretimin yeniden yapılındırılmasına ilişkin hazırlanan ön çalışma raporunda, YÖK'ün çabasının yükseköğretim sisteminin, belirtilen temel prensipler üzerine bina edilmesinin, sistemin tüm bileşenlerinin bu prensipler ışığında katılımcı bir süreçte geliştirilmesine yönelik olacağı vurgulandı.
Bu temel prensipler, ''çeşitlilik'', ''kurumsal özerklik ve hesap verebilirlik'', ''performans değerlendirmesi ve rekabet'', ''mali esneklik ve çok kaynaklı gelir yapısı'' ile ''kalite güvencisi'' olarak belirlendi.
Yükseköğretim kurumlarının verdiği derecelerin karşılaştırılmasının ve geçerliliğini sağlayacak asgari standartlar çerçevesinde çeşitliliğin sağlanması gerektiğinin altının çizildiği raporda, ''Kitle eğitiminin giderek çeşitlendirdiği öğrenci profiline muhatap olmak ve bunun yarattığı öğrenci taleplerini karşılamak, piyasa ihtiyacına cevap vermek ve istihdam gibi nedenler tüm dünyada yükseköğretimde çeşitliliği öne çıkarmaktadır'' denildi.
Yükseköğretimde çeşitliliğin muhtelif boyutlarının bulunduğu ifade edilerek, bazı kurumların temel veya uygulamalı araştırmalarda yoğunlaştığı, bazılarının ise eğitim ağırlıklı veya topluma hizmete odaklı olabildiği belirtildi. Karar alma mekanizmaları ve yönetim sistemi, eğitim şekli gibi konularda farklılaşmaya imkan tanıyan, ayrıca devlet, vakıf, özel veya uluslararası üniversite modellerinin hayata geçirilebileceği vurgulandı.
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ ADİL VE ŞEFFAF OLMALIDIR
Yükseköğretim kurumlarına serbest hareket imkanı verilmesi, bununla birlikte işlem ve kararlarının sonuçlarından sorumlu tutulmasının, bu sistemin temel ilkelerinden olacağı belirtildi.
Kurumsal özerkliğin, çeşitlilik ilkesi çerçevesinde yükseköğretim kurumlarının kendi politika ve önceliklerini belirleyecek, mali konular da dahil olmak üzere kendi tercihleri doğrultusunda gelişmeleri olduğu ifade edilerek, kurumsal özerkliğin gerekli şartının etkin hesap verme mekanizmalarının bulunması olduğu kaydedildi.
Hesap verilebilirliğin yönetim sisteminin vazgeçilmez unsuru olduğuna işaret edilerek, etkin bir hesap verilebilirliğin ise ancak şeffaflık ile sağlanabileceği belirtildi.
''Mevcut sistemimizdeki öğrenci ve öğretim elemanı girişinde öngörülen asgari standartların yanı sıra 'çıktı ve süreç kontrollerini' geliştirecek ve yerleştirecek bir sistem tasarımı yapılmalıdır'' denilen raporda, sonucu ve performansı değerlendirmeyi sağlayacak yeni açılımlara fırsat verileceği ifade edildi.
Performans değerlendirme kriterlerinin, çeşitliliğin doğasına uygun ama mutlaka adil ve şeffaf olması gerektiği belirtilen raporda, ''Rekabet, hem kurumsal düzeyde diğer yükseköğretim kurumlarıyla, hem de kurum içinde yenilenmenin ve gelişmenin itici gücü olacaktır'' ifadesine yer verildi.
YENİ DESTEK MEKANİZMALARI YER ALACAK
Finansal esnekliğin ve çok kaynaklı gelir yapısının günümüzde yükseköğretim kurumlarının özerkliğini tamamlayan unsurlar olduğu belirtilerek, ''Dolayısıyla yükseköğretim kurumlarının mali kaynaklarının çeşitlendirilmesi, zenginleştirilmesi ve kaynak kullanımında esneklik sağlanması, kurgulanacak sistemin temel ilkelerinden biri olacaktır. Bunun yanı sıra sosyal devlet ilkesinin bir gereği olarak öğrenim giderlerinin karşılanmasında mevcut devlet desteğinin yanı sıra yeni destek mekanizmaları da bu sistemde yer alacaktır'' denildi.
Yükseköğretimde kalite güvencesinin önemine dikkat çekilerek, uluslararası kalite kuruluşları tarafından da tanınan ulusal bir kalite sistemin oluşturulacağı belirtildi.
Kalite güvencesi sisteminin nihai amacının, mezunların, yükseköğretim kurumları tarafından taahhüt edilen bilgi, beceri ve yetkinlik ile donatılmasını temin etmek olduğu kaydedildi. Bu sistemin, şeffaflığın sağlanması ve uluslararası tanınma konularında büyük katkı sağlayacağı vurgulandı.
Raporda, ''Bu temel zihniyet ve ilkeler çerçevesinde yükseköğretimin yeniden yapılandırılması çalışmaları belli bir süreç dahilinde yürütülecektir. Çok kısa zamanda, ilk önce üniversitelerimizin rektörlerinin, daha sonra konunun diğer ilgili bütün taraflarının katkılarının teminine çalışılacak, şeffaflık ve katılımcılık ile bu süreç yürütülecektir'' ifadesine yer verildi.
