Prof. Dr. Nizamettin Koç
ÖSYM’nin kuruluşu kurumsallaşması ve gelişmesinde çok önemli katkıları olan Dr.Fethi Toker 19 Ocak 2021 günü yaşamını yitirdi. 1988-1993 ve 1996-2002 yılları arasında olmak üzere iki dönem ÖSYM Başkanlığını yürüten Toker, Kurucu Başkan Prof. Dr. Altan Günalp ile birlikte kurumun, dünyanın benzer kurumları düzeyine çıkarılması , tüm paydaşların güvenini kazanan sınav sistemlerinin geliştirilmesi ve yaygınlık kazanmasında öncü olmuşlardır.
1932 yılında doğan Toker ilkokulu Safranbolu’da, ortaokulu Kastamonu’da, ortaöğretimi Edirne Öğretmenokulu’da okuyarak 1951 yılında mezun oldu. 1956 – 1958 yıllarında Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji Bölümü’nde okudu. 1961 – 1962 yıllarında Georgetown Language School’da bir yıl İngilizce öğrenimi gördükten sonra, Amerika Birleşik Devletleri’nde Nashville kenti George Beabody College’da iki yıl okuyarak lisans ve yüksek lisans derecelerini aldı. 1962 yılında Naskwille’de Halide Talayhan ile evlendi. Kızı Olgu Toker New York’da doğdu. 1970 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne tekrar giderek Los Angeles kenti California Üniversitesi’nde okudu ve Psikoloji alanında Ph.D. derecesini aldı.
1951 – 1953 ve 1954 -1956 yıllarında Şanlıurfa’da ilkokul öğretmenliği, 1953 – 1954 yıllarında Ankara ve İzmit’te askerlik görevi, 1958 – 1961 yılları arasında Malatya Akcadağ Öğretmen Okulu Meslek Dersleri Öğretmenliği, 1965 – 1969 yıllarında Milli Eğitim Bakanlığı Test ve Araştırma Bürosu Uzmanlığı görevlerinde bulundu. 1969 yılında naklen Hacettepe Üniversitesine geçen Toker, 1975 – 1983 yılları arasında aynı üniversitenin Tıp Fakültesi’nde Öğretim Görevliliği konumunda Psikoloji ve Sağlık Eğitimi Dersleri ile aynı üniversitenin Psikoloji Bölümü’nde Endüstri Psikolojisi derslerini okutma görevini yürüttü.
1975 – 1983 yılları arasında Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM)’de yarı zamanlı olarak Uzmanlık ve Araştırma Bölümü Başkanlığı, 1983 – 1988 yıllarında ÖSYM Başkan Yardımcılığı, 1988 – 1993 ve 1996 – 2002 yılları arasında olmak üzere iki dönem ÖSYM Başkanlığı görevinde bulundu.
2002 – 2008 yıllarında ÖSYM’ye ve Bahçeşehir Üniversitesi’ne Danışmanlık yaptı. 2008 yılından itibaren Bahçeşehir Uğur Eğitim Vakfı , Yenilikçi Eğitim Merkezi’nde görev yaptı. Aynı zamanda Bahçeşehir Genel Yetenek Testi (BGYT) adı ile standart bir test geliştirme görevini de yürütmüştür.
Ankara Üniversitesince yayınlanan, ülkemizden 13 kıdemli ölçme uzmanının kendi anlatımlarıyla tanıtıldığı “ Yaşantılar Evreninden Anılar Örneklemi: Ölçmecilerden Geçerli ve Güvenilir Anılar” başlıklı kitapta[1] Özgeçmişini, Hizmet Öyküsü ve aldığı ödülleri kısaca anlattıktan sonra, “Hayatımın önemli bir bölümü Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi’nde geçmiştir. Bu Merkezin kuruluşu ve gelişmesi ile ilgili bildiklerimi kısaca yazmamın yararlı olacağını düşündüm.” diyerek ÖSYM’nin gelişim ve kurumsallaşma sürecini anlatmaktadır. Kuşkusuz Toker’in bu kaynaktaki belirleme ve açıklamaları Uzmanlığından başlayarak iki dönem Başkanlığı olmak üzere uzunca bir süre ÖSYM’de görev yapmış birisi olması bakımından ayrı bir önem ve değer taşımaktadır.
Üniversiteye giriş sınavlarında kullanılan testlerin ve içerdikleri soruların geçerlik ve güvenirlik gibi teknik niteliklerinin yükseltildiği ve “test uygulama güvenliği”nin üst düzeylere çıkarıldığı dönem kendilerini rahmetle andığımız Prof.Dr. Altan Günalp Hoca ve Dr.Fethi Toker’in Başkanlıkları dönemlerinde olmuştur. 1981 – 1997 yılları arasında uygulanan İki Basamaklı Sınav Sistemi’nin birinci basamağında “Türkçeyi kullanma gücünü yoklayan sorular”; “Matematiksel İlişkilerden Yararlanma Günü Yoklayan Sorular”; “Fen Bilimlerindeki Temel Kavram ve İlkelerle Düşünme Gücünü Yoklayan Sorular”; “Soyal Bilimlerdeki Temel Kavram ve İlkelerle Düşünme Gücünü Yoklayan Sorular” biçiminde adlandırılan üst düzey öğrenme kazanımlarını ölçmeye yönelik soruların geliştirilmeye ve kullanılmaya başladığı dönem de yine bu dönemler olmuştur.
1979 – 1985 yılları arasında ÖSYM’de akademik danışman olarak yarı zamanlı görev yaptığım dönemlerde kendisiyle tanıştım. O dönemlerde ve sonrasında “Hizmet- içi Eğitim”, “Kongre”,“Çalıştay”, “Seminer” vb. birlikte olduğumuz ve paylaşımlarda bulunduğumuz çeşitli akademik ortamlarda yakından tanıma imkanım oldu. Dr. Feti Toker’i yukarıda özetlenen özelliklerinin yanı sıra, iyi bir insanı tanımlarken kullandığımız özelliklerin tümünü üzerinde taşıyan birisi olarak tanıdım.
Kendisini saygı ve sevgiyle anıyor, Allahtan rahmet diliyorum.
[1] Ankara Üniversitesi (2016). Yaşantılar Evreninden Anılar Örneklemi: Ölçmecilerden “Geçerli ve Güvenilir” Anılar (Yayına Hazırlayan: Ömer Kutlu). Ankara Üniversitesi Yayınları No: 502, s.93 – 111.